ใจความสำคัญในวันมาฆบูชา โอวาทปฏิโมกข์มีอะไรบ้าง และ เอหิภิกขุสัมปทาคือใคร
ภาพจาก : https://www.buddhistdoor.net/
วันมาฆบูชา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 เป็นวันสำคัญทางพุทธศาสนาอีกวันหนึ่งของชาวพุทธ เนื่องจากวันมาฆบูชา เป็นวันระลึกถึงวันที่พระพุทธเจ้าทรงประทานโอวาทปาฏิโมกข์แก่มหาสังฆนิสันนิบาต ซึ่งมีเหตุการณ์ 4 ประการเกิดขึ้นพร้อมกันอย่างน่ามหัศจรรย์ ทำให้วันมาฆบูชาถูกเรียกอีกชื่อ “วันจาตุรงคสันนิบาติ”
โอวาทปฏิโมกข์ ใจความย่อว่าอย่างไร ทรงแสดงที่ไหน
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเห็นโอกาสเหมาะที่พุทธสาวกได้มาประชุมเป็นพิเศษ จึงได้แสดงโอวาทปาติโมกข์ ณ วัดเวฬุวัน แคว้นมคธ เพื่อแสดงอุดมการณ์และวัตถุประสงค์ รวมถึงวิธีการปฏิบัติในการเผยแพร่พุทธศาสนาได้นำไปใช้ได้ในสังคมทุกรูปแบบ เพื่อให้ได้นำไปเป็นเครื่องมือปฏิบัติในหารหลุดพ้นความทุกข์ ซึ่งถือได้ว่า โอวาทปาติโมกข์ คือ หัวใจหลักของพุทธศาสนา โดยแบ่งเป็น 3 ส่วน ได้แก่
1. หลักธรรม 3 ประการ
- ไม่ทำความชั่วทั้งปวง คือ การไม่ทำบาปทางกาย วาจา ใจ
- ทำแต่ความดี ด้วยการทำกุศลให้ถึงพร้อมทุกประการ
- ทำจิตใจให้ผ่องใสอยู่เสมอ
2. อุดมการณ์ 4
- ความอดทน คือ อดกลั้นไม่ทำชั่วทั้งปวง
- ความไม่เบียดเบียน คือ การงดเว้นจากทำร้าย ทำลาย และเบียดเบียนผู้อื่น
- ความสงบ คือ ดำรงตนให้สงบทั้งทางกาย วาจา และ ใจ
- นิพพาน คือ การดับทุกข์ อันเป็นเป้าหมายสูงสุดในพุทธศาสนา ด้วยมรรคมีองค์ 8
3. วิธีการ 6
- ไม่ว่าร้าย คือ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือโจมตีใคร
- ไม่ทำร้าย คือ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
- สำรวมในปาติโมกข์ คือ เคารพในระเบียบวินัย กฏหมาย หรือ กฏกติกาการอยู่ร่วมกัน
- รู้จักประมาณ คือ รู้จักความพอดี พอเหมาะ พอควร
- อยู่อย่างสงบ คือ อยู่ในสถานที่สงบ หรือท่ามกลางสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
- ฝึกจิตใจให้สงบ คือ การฝึกจิต อบรมจิต หมั่นทำสมาธิภาวนา
โดยสามารถสรุปหัวใจหลักโอวาทปฏิโมกข์ คือ “ละเว้นความชั่ว ทำความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส”
จาตุรงคสันนิบาติ หมายความว่าอย่างไร
สามารถแยกตามคำศัพท์ จาตุรงคสันนิบาติ ดังนี้
- จตุร คือ 4
- องค์ คือ ส่วน
- สันนิบาติ คือ ประชุม
ดังนั้น ความหมาย จาตุรงคสันนิบาติ คือ การประชุมด้วยองค์ 4 โดยมีเหตุอัศจรรย์เกิดขึ้นพร้อมกันในวันมาฆบูชา หรือในวันจาตุรงคสันบาติ 4 เหตุการณ์ด้วยกัน ได้แก่
- ตรงกับวันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 ซึ่งเป็นคืน พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ คือ ดวงจันทร์เดิทางสู่ดาวฤกษ์ที่ชื่อ มฆะ
- พระสงฆ์จำนวน 1,250 รูป มาประชุมเพื่อสักการะพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน โดยมิได้นัดหมาย
- พระสงฆ์ที่มาประชุมทั้งหมดล้วนแต่เป็นพระอรหันต์ ผู้ได้อภิญญา 6
- พระสงฆ์ 1,250 รูป ล้วนได้รับ “เอหิภิกขุอุปสัมปทา”
เอหิภิกขุคืออะไร และ เอหิภิกขุสัมปทาคือใคร
เอหิภิกขุสัมปทา อ่านว่า เอ – หิ – พิก – ขุ – อุบ – ปะ – สัม – ปะ – ทา ซึ่งเอหิภิกขุสัมปทา คือ วิธีบรรพชาอุปสมบทเป็นภิกษุ โดยมีพระพุทธเจ้าทรงประทานบวชให้ด้วยพระองค์เอง หากให้เข้าใจง่าย ๆ เอหิภิกขุ คือ ภิกษุที่พระพุทธเจ้าทรงบวชให้ นั่นเอง โดย เอหิภิกขุสัมปทาองค์แรก คือ พระอัญญาโกณฑัญญมหาเถระ ปฐมสาวกของพระพุทธเจ้า หรือเป็นปฐมเถระในพุทธศาสนา และเอหิภิกขุสัมปทาองค์สุดท้าย คือ พระสุภัททปริพาชก เป็นปัจฉิมสาวกของพระพุทธเจ้า
อุปสมบท หรือ อุปสัมปทา มีกี่อย่าง
การอุปสมบทหรือการบวชพระในพุทธศาสนา มี 3 ประเภท ด้วยกัน ได้แก่
1. เอหิภิกขุสัมปทา คือ วิธีการบวชที่พระพุทธเจ้าทรงประทานแก่กุลบุตผู้ขอบวชด้วยพระองค์เอง เป็นการอนุญาตให้เป็นภิกษุโดยการตรัสพระวาจา ซึ่งจะมี 2 แบบ คือ
- บุคคลธรรมดา ขอบวช พระพุทธเจ้าจะตรัสเรียกให้เข้าเป็นภิกษุว่า “เธอจงเป็นภิกษุมาเถิด ธรรมเรากล่าวดีแล้ว เธอจงประพฤติพรหมจรรย์เพื่อทำที่สุดทุกข์โดยชอบเถิด” พระองค์ตรัสเพียงเท่านี้ ก็สำเร็จเป็นภิกษุในพุทธศาสนาแล้ว
- ผู้บรรลุธรรมวิเศษ คือ ผู้ที่กำจัดกิเลสได้แล้ว ขอบวช พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า “เธอจงเป็นภิกษุมาเถิด ธรรมเรากล่าวดีแล้ว เธอจงประพฤติพรหมจรรย์เถิด” โดยจะตัดประโยคท้ายออก (สุดทุกข์โดยชอบ) เพราะผู้ที่กำจัดกิเลสได้แล้ว ย่อมไม่มีทุกข์โดยสิ้นเชิง
2. ติสรณคมนูปสัมปทา คือ การอุปสมบทด้วยวิธีให้ผู้ขอบวชกล่าวคำรับเอาและเข้าถีงพระรัตนตรัยเป็นสรณะ (เป็นที่พึ่งยึดเหนี่ยว) โดยอันเนื่องมาจากในพุทธกาล หลังจากที่พระพุทธเจ้าทรงส่งพระสาวกออกประกาศศาสนา เมื่อมีผู้ศรัทธาขอบวช แต่ในขณะนั้นพระสาวกไม่สามารถบวชให้ได้ ต้องพาผู้ศรัทธาเหล่านั้นเดินทางรอนแรมท่ามกลางหนทางที่ทุรกันดาร เพื่อมาเข้าเฝ้าให้พระพุทธเจ้าทรงบวชให้ พระองค์ทรงเห็นความลำบากเหล่านั้น จึงทรงอนุญาตให้ภิกษุสามารถบวชด้วยวิธีติสรณคมนูปสัมปทา เพื่อไม่ต้องพาผู้ขอบวชเดินทางมาหาพระพุทธองค์อีกต่อไป
3. ญัตติจตุตถกัมมอุปสัมปาทา คือ การบวชด้วยคำประกาศย้ำ 3 ครั้ง รวมทั้งการประกาศนำเป็นครั้งที่ 4 ซึ่งเป็นวิธีอุปสมบทที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้สงฆ์บวชแก่กุลบุตร โดยให้ผู้นั้นบวชเป็นสามเณรชั้นหนึ่งก่อน แล้วให้ขออุปสมบท หลังจากนั้น พระกรรมวาจาจาย์จะสวนประกาศย้ำครั้งที่ 1 ว่าสงฆ์จะรับผู้นั้นเป็นภิกษุหรือไม่ เมื่อสงฆ์นิ่งอยู่ จะสวนประกาศย้ำอีก 3 ครั้ง หากไม่มีใครคัดค้าน ให้ถือเป็นอันสำเร็จการเป็นภิกษุ ซึ่งวิธีบวชแบบญัตติจตุตถกัมมอุปสัมปาทามีมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลตอนกลาง และหลังจากที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้บวชโดย ญัตติจตุตถกัมมอุปสัมปาทา ก็ทรงเลิก เอหิภิกขุสัมปทา และ ติสรณคมนูปสัมปทา
